Sve su Drine ovog svijeta krive; nikada se one neće moći sve ni potpuno ispraviti; nikada ne smijemo prestati da ih ispravljamo.
Ivo Andrić (Znakovi pored puta)
Rimsko carstvo, decenijama slabljeno upadima Varvara, je 395. godine podeljeno na Istočno i Zapadno. Granica carstva je presecala Balkansko polustrvo u smeru sever – jug, a prateći tok reke Drinus…
Zapadno carstvo nije odolelo napadima duže od jednog veka, dok je istočni deo, kasnije poznatiji kao Vizantija, u prvim vekovima postojanja čak uspevao da proširi svoj uticaj na veći deo Sredozemlja sa okolnim zemljama. Sedmi vek je obeležio dolazak Slovena, koji ubrzo primaju hrišćanstvo (Ćirilo i Metodije).
1054. se ispostavlja kao sledeća ključna godina za ove prostore. Linija verskog razdora Rima i Carigrada, pape i patrijarha, upravo je prolazila kroz današnju Bosnu, ostavljajući prostora za Crkvu Bosansku i tajanstvene stećke.
Dolazak Turaka i Osmanskog carstva dodatno doprinosi bogatstvu religija na karti Balkana, najizraženije upravo u Bosni i Hercegovini…
Od davnina tako Drina spaja i razdvaja. Krivuda i zavija.
***
Najveća pritoka Save, jedna od najlepših i najčistijih reka u ovom delu Evrope, legendarna i gotovo mitska reka, nastaje spajanjem dvaju planinskih reka Pive i Tare kod Šćepan polja. Slivno područje Drine obuhvata jugozapadni i zapadni deo Srbije, severni deo Crne Gore i istočni deo Bosne i Hercegovine. Pripada Crnomorskom slivu, a njena ukupna dužina iznosi 346 km.
Reka Drina je raj netaknute prirode, planinskih vrhova i bujnih šuma i s pravom se smatra jednim od najčistijih i najlepših vodenih tokova u Evropi. Ona je planinska, obimna, zelena, božanstvena, talasasta reka sa brzacima, koja protiče i huji kroz pejsaže prelepih okolnih planina, klisura, kanjona, šuma i vrtoglavo čistog vazduha. Desnu stranu sliva Drine čine čine kanjonske pritoke posebne lepote – Rača, Derventa, Nevenski potok, Crni potok, Brusnica i Žepa, ali i reka Lim, jedna od najživopisnijih i avanturističi najbogatijih reka, čiji se niz prirodih atrakcija niže sve od njenog izvorišta podno Prokletija u Crnoj Gori, sa mnoštvom klisura i kanjona, visokih krečnjačkih litica, izvora i vrela, te vodopada i jezera, pećina i veoma pitomih kotlina, nanizanih tako sve do njenog ušća u drinu; Ljuboviđa – čiji kanjon je čudesni mozaik pejzaža sastavljenih od planinskih brzaka i modrozelenih virova i bujnih pašnjaka; i Rzav koji nastaje spajanjem Crnog i Belog Rzava, koji od svog izvorišta Čigote, odnosno Zaovinskog jezera, spajaju Zlatibor, Taru i Drinu. Lepoti predela oko reke Rzava
***
U novija vremena, Drina je na tri mesta ukroćena hidrocentralama Višegrad, Perućac i Zvornik.
Na potezu od Žepe pa do veštačkog jezera Perućac, Drina nailazi na bedem od planine, Zvijezdu i visoku Taru. Upravo tu formira svoj najlepši kanjon, praveći čudesan zaokret oko planina. Posmatrano sa bosanske strane, sa planine Sušice, ova krivina deluje nestvarno lepo.
Kanjon se prostire na dužini od 54 kilometara, a njegove strme litice sa desne i leve obale Drine, sa bogatom florom i faunom, veličanstven su prizor koji nikoga ne ostavlja ravnodušnim.
Preko Drine postoji mnogo mostova, od kojih je najpoznatiji Stari most u Višegradu. Desna strana Drine je krečnjačka, izrazito strme obale, nad kojom se, skoro vertikalno diže Tara i njen veličanstveni vidikovac Bilješka stena i prirodno stanište Pančićeve omorike, Stolac.
Teško da se može pronaći adekvatniji izraz od bisera srpskog turizma za sve divote planinske lepotice Tare i brze, nesutrašive reke Drine koja veličanstveno krivuda ovim šumovitim krajolicima. Lepota Tare i Drine nalazi se upravo u njihovoj, međusobnoj isprepletanosti i jedinstvenom spoju prirodnih blagodeti. Priroda Tare još uvek je netaknuta, na određnim mestima čak i divlja, dok Drina nastavlja da bude jedna od najsnažnijih planinskih reka koju malo ko može ukrotiti. Drina teče planinskim predelima hrabro i neustrašivo, neprikosnovena u svojoj lepoti, dok Tara neprestano privlači mnoge ljubitelje prirode širom zemlje i regiona.
Na padinama Tare su i mnoga kraška vrela, od kojih je najpoznatije Perućačko, od kojeg i potiče rečica Vrelo, duga samo 365 metara, zbog čega nosi nadimak “Godina”. Rečica vrelo je veoma bogata vodom, koja u Drinu otiče niz tri prelepa vodopada. Na Drini žeđ namiruju beloglavi supovi, retki golubovi, jeleni, zečevi, vukovi, medvedi…
***
Niko se nikada nije složio oko toga gde je Drina najlepša. Mnogi kažu da njena lepota najviše dolazi do izražaja tamo gde preseca kanjone i probija se kroz klisure. Drugi pak tvrde da u punom sjaju zablista tek kada se negde ispod Ljubovije smiri i na trenutak pretvori u pitomu ravničarsku reku.
Drina, reka, smaragdno zelena, tamna, prozirna, mutna. Večna. Ćudljiva. Jedinstvena. U narodnom predanju njen vijugavi tok ostao je zabeležen rečima “Ko će krivu da ispravi Drinu”. Nikom to ne podje za rukom i osta Drina zanavek vijugava, divlja neukrotiva zavodnica.